Plutarch z Cheronei (ok. 45-120 n.e.) był greckim filozofem, biografem i eseistą, znanym ze swojego humanistycznego podejścia do etyki i wartości moralnych. Jego refleksje na temat sprawiedliwości wobec zwierząt są szczególnie interesujące i wyróżniają się na tle innych starożytnych filozofów.
Plutarch był przeciwnikiem konsumpcji mięsa i zwolennikiem wegetarianizmu, opierając swoje argumenty na zasadach moralnych oraz na koncepcji sympatii i empatii wobec zwierząt. Jego podejście do sprawiedliwości wobec zwierząt można przedstawić w następujących punktach:
- Równość i wspólnota życia: Plutarch argumentował, że zwierzęta mają swoje własne wartości i prawa, które należy respektować. Podkreślał, że wszystkie żywe istoty są ze sobą powiązane i należy traktować je jako część wspólnoty życia.
- Sprzeciw wobec okrucieństwa: Plutarch sprzeciwiał się okrucieństwu wobec zwierząt, zarówno w codziennym traktowaniu ich, jak i w kontekście rytualnych ofiar czy sportów, takich jak walki gladiatorów z dzikimi zwierzętami. Uważał, że ludzie mają obowiązek chronić zwierzęta przed krzywdą i cierpieniem.
- Wegetarianizm jako wyraz sprawiedliwości: Plutarch twierdził, że jedzenie mięsa nie jest konieczne dla ludzkiego zdrowia ani przetrwania. Jego zdaniem, wegetarianizm był bardziej zgodny z zasadami sprawiedliwości, ponieważ pozwalał unikać niepotrzebnego cierpienia zwierząt.
- Empatia i sympatia: Plutarch uważał, że empatia i sympatia wobec zwierząt są ważnymi elementami sprawiedliwości. Twierdził, że ludzie powinni kierować się uczuciami współczucia i zrozumienia w swoim stosunku do zwierząt, a nie wykorzystywać je jako przedmioty dla własnych celów.
Według Plutarcha, zwierzęta są zdolne do odczuwania emocji, takich jak strach, radość czy smutek, co wskazuje na ich wewnętrzną wartość jako istot odczuwających. Dlatego ludzie powinni traktować zwierzęta z szacunkiem i uwzględniać ich interesy w swoich decyzjach moralnych. Wprowadzenie koncepcji wspólnoty życia przez Plutarcha oznacza, że istoty ludzkie i nie-ludzkie są częścią tej samej wspólnoty i mają wspólne cele oraz interesy. Taka perspektywa prowadzi do większego zrozumienia i empatii wobec zwierząt oraz do poszanowania ich praw. W ramach tej wspólnoty życia, Plutarch zwracał uwagę na to, że ludzie są odpowiedzialni za swoje działania wobec innych żywych istot. Podkreślał, że ludzie powinni unikać przemocy wobec zwierząt i dążyć do harmonii z nimi, mając na uwadze wspólne dobro wszystkich istot. Plutarch również wskazywał na istnienie pewnych zasad, które powinny kierować ludzkim postępowaniem wobec zwierząt, takich jak sprawiedliwość, współczucie czy szacunek. W ten sposób, jego filozofia zakładała, że ludzie mają moralny obowiązek względem zwierząt, wynikający z naszego wspólnego uczestnictwa w tej większej wspólnocie życia.
Okrucieństwo w życiu codziennym: Plutarch potępiał traktowanie zwierząt jako przedmiotów, które można wykorzystywać dla ludzkich celów bez względu na ich cierpienie. Twierdził, że ludzie powinni traktować zwierzęta z szacunkiem i troską, dbając o ich dobrostan i unikając przemocowych praktyk, takich jak bicia czy zaniedbanie.
Okrucieństwo w kontekście rytualnych ofiar: Plutarch sprzeciwiał się również ofiarowaniu zwierząt jako części praktyk religijnych, które często były związane z przemocą i cierpieniem. Uważał, że takie ofiary są sprzeczne z wartościami etycznymi, takimi jak współczucie i miłosierdzie, a także z szacunkiem dla życia zwierząt.
Okrucieństwo w kontekście sportów: W starożytnym Rzymie i innych kulturach popularne były sporty, takie jak walki gladiatorów z dzikimi zwierzętami, które prowadziły do cierpienia i śmierci wielu zwierząt. Plutarch krytykował takie praktyki jako niemoralne i okrutne, podkreślając, że ludzie powinni dążyć do bardziej humanitarnych form rozrywki i unikać przemocy wobec zwierząt.
W swoim sprzeciwie wobec okrucieństwa, Plutarch przypisywał dużą wagę wartościom takim jak współczucie, miłosierdzie i empatia, które powinny być podstawą naszego stosunku do zwierząt. Jego krytyka okrucieństwa wobec zwierząt była wyrazem przekonania, że ludzie mają moralny obowiązek chronić zwierzęta przed krzywdą i dążyć do relacji opartych na szacunku i współpracy.
Wegetarianizm jako etyczny wybór: Plutarch uważał, że unikanie konsumpcji mięsa jest nie tylko zdrowsze dla ludzi, ale także bardziej etyczne, ponieważ zmniejsza cierpienie zwierząt. Wskazywał, że ludzie mogą utrzymać zdrową i zrównoważoną dietę opartą na roślinach, co pozwala im na życie zgodne z zasadami współczucia i szacunku wobec innych istot.
Krytyka zabijania zwierząt dla mięsa: Plutarch argumentował, że zabijanie zwierząt dla mięsa prowadzi do niepotrzebnego cierpienia i przemocy. Uważał, że ludzie mają obowiązek unikać przyczyniania się do cierpienia zwierząt, szczególnie gdy istnieją inne, bardziej humanitarne źródła pożywienia.
Wegetarianizm jako wyraz sprawiedliwości wobec zwierząt: Dla Plutarcha, wegetarianizm był jednym z najważniejszych wyrazów sprawiedliwości wobec zwierząt. Twierdził, że unikając jedzenia mięsa, ludzie mogą dążyć do równości między gatunkami, szanując prawa zwierząt do życia wolnego od krzywdy i cierpienia.
Wegetarianizm jako krok w kierunku harmonii z naturą: Plutarch uważał również, że wegetarianizm może prowadzić do większej harmonii z naturą, ponieważ jest to sposób życia bardziej zgodny z naturalnym porządkiem świata. Wybierając dietę roślinną, ludzie mogą żyć w zgodzie z innymi istotami i zmniejszyć swoje negatywne wpływy na środowisko naturalne.
Plutarch uważał wegetarianizm za wyraz sprawiedliwości wobec zwierząt, opierając swoje argumenty na zasadach etycznych, takich jak współczucie, szacunek i odpowiedzialność za cierpienie innych istot. Jego podejście do wegetarianizmu miało wpływ na późniejsze dyskusje dotyczące etyki zwierząt i dążenia do bardziej humanitarnego traktowania zwierząt.
Podsumowując, Plutarch z Cheronei w swoim ujęciu sprawiedliwości wobec zwierząt dążył do szanowania ich wartości i praw, opowiadając się przeciwko okrucieństwu i promując wegetarianizm. Jego humanistyczne podejście do etyki i moralności wyróżnia się na tle innych starożytnych filozofów, a jego przemyślenia mają wpływ na współczesne dyskusje dotyczące etyki zwierząt i wegetarianizmu.
