Fundamentalizm religijny w judaizmie, podobnie jak w innych religiach, odnosi się do dążenia do powrotu do dosłownych interpretacji świętych tekstów i zasad religijnych, które są postrzegane jako pierwotne i nienaruszalne. W judaizmie fundamentalizm ten często koncentruje się na przywracaniu tradycyjnych zasad halachy (żydowskiego prawa religijnego) oraz obronie ortodoksyjnych praktyk i przekonań przed wpływami współczesnego świata.
Korzenie fundamentalizmu w judaizmie można odnaleźć w różnych odłamach religijnych, w tym w ortodoksyjnym judaizmie i jego bardziej konserwatywnych formach. Fundamentalizm żydowski zyskał szczególne znaczenie w kontekście modernizacji i zmian społecznych, które miały miejsce w Europie i w Stanach Zjednoczonych w XIX i XX wieku. W odpowiedzi na wyzwania nowoczesności, takie jak rosnąca laicyzacja, emancypacja Żydów oraz zmiany społeczne i polityczne, niektóre grupy żydowskie zaczęły koncentrować się na obronie tradycyjnych wartości i praktyk religijnych.
W judaizmie fundamentalizm często odnosi się do ortodoksyjnych ruchów, które dążą do zachowania i praktykowania tradycyjnego judaizmu w jego najczystszej formie. Ortodoksyjni Żydzi wierzą, że Torę – zarówno jej część pisaną (Pięcioksiąg Mojżesza), jak i ustną (Talmud) – należy interpretować dosłownie i stosować w codziennym życiu. Fundamentalistyczne podejście w judaizmie koncentruje się na rygorystycznym przestrzeganiu halachy, która reguluje wszystkie aspekty życia, od obrzędów religijnych po zasady dotyczące codziennego postępowania.
Fundamentalizm żydowski może przejawiać się w różnych formach, w zależności od kontekstu i lokalizacji. W Izraelu, na przykład, pewne grupy ortodoksyjne są aktywne w polityce i dążą do wprowadzenia prawa religijnego w życie publiczne. Ruchy takie jak Chabad-Lubawicz czy ugrupowania sardyjskie wyrażają silne przekonanie o konieczności utrzymania tradycyjnych zasad i obyczajów w obliczu współczesnych wyzwań. Współczesne fundamentalistyczne grupy żydowskie mogą angażować się w działania mające na celu ochronę żydowskich wartości w przestrzeni publicznej, walcząc na przykład o przestrzeganie koszerności w miejscach publicznych czy o ochronę tradycyjnych dni świątecznych i szabatowych.
W społecznościach żydowskich poza Izraelem, fundamentalizm również może przybierać różne formy. W Stanach Zjednoczonych oraz w Europie, istnieją wspólnoty ortodoksyjne, które dążą do utrzymania tradycyjnych praktyk religijnych i życia zgodnie z halachą. Te wspólnoty często działają w ramach własnych instytucji edukacyjnych, społecznych i religijnych, które mają na celu zachowanie i przekazywanie ortodoksyjnych wartości i tradycji.
Jednym z istotnych aspektów fundamentalizmu żydowskiego jest jego wpływ na życie społeczne i polityczne. W Izraelu, fundamentalistyczne grupy mogą mieć istotny wpływ na politykę, zwłaszcza w kwestiach dotyczących prawa religijnego, takich jak małżeństwa, rozwody i kwestie dotyczące statusu religijnego w społeczeństwie. Fundamentalistyczne podejście może prowadzić do napięć między różnymi grupami społecznymi oraz wprowadzać kontrowersje związane z prawami mniejszości i równouprawnieniem.
Warto zauważyć, że fundamentalizm żydowski nie jest jedyną formą judaizmu i nie odzwierciedla całej różnorodności żydowskich tradycji i praktyk. W judaizmie istnieje wiele różnych nurtów, w tym judaizm konserwatywny, reformowany i rekonstruowany, które oferują różne interpretacje i podejścia do praktyk religijnych i społecznych. Fundamentalistyczne podejście, z jego rygorystycznym przestrzeganiem tradycji, stanowi jedynie jeden z wielu sposobów praktykowania judaizmu.
Podsumowując, fundamentalizm religijny w judaizmie to zjawisko, które koncentruje się na powrocie do dosłownych interpretacji Pisma Świętego i halachy oraz na obronie ortodoksyjnych praktyk i wartości przed wpływami współczesnego świata. Fundamentalizm ten przejawia się w różnych formach, od ortodoksyjnych wspólnot religijnych po wpływ polityczny i społeczny. Zrozumienie fundamentalizmu żydowskiego wymaga uwzględnienia jego historycznych korzeni, jego współczesnych przejawów oraz jego relacji z innymi formami praktyk religijnych i społecznych w judaizmie.
